"Ford"ning yaratilish tarixi qanday bo'lgan?

Ford tarixi nafaqat Amerika tarixi, balki butun dunyo avtomobilsozligi. Bu birinchi bo'lib ommaviy arzon avtomobil ishlab chiqarishni boshlagan Ford kompaniyasi edi. Bu kompaniya butun dunyoda ishlab chiqarish hajmi bo'yicha to'rtinchi o'rinda turadi. Hozir esa AQShda uchinchi, Yevropada ikkinchi.

Kompaniyaning yillik aylanmasi 150 milliard dollardan oshadi. Aktivlar qiymati 208 milliard dollarni tashkil etadi. Korporatsiyada 62 ta zavod, 30 mamlakatda joylashgan savdo shoxobchalari tarmog'i mavjud. Ularda 200 mingdan ortiq xodim ishlaydi. Sizga Ford tarixi bilan qisqacha tanishishni taklif etamiz.

Ford hikoyasi 1875-yilda 12 yoshli Genri Fordning Lokomotiv bilan birinchi uchrashuvidan boshlandi. Avtomobilsozlikning kelajakdagi otasi ushbu uchrashuvni hayotdagi eng muhim deb atadi, bu uning kasb tanlashiga tubdan ta'sir ko'rsatdi. Yoshligidan u texnika bilan shug'ullanadi, mexanik ustaxonada talaba, lokomotivlarni ta'mirlovchi sifatida ishlaydi. Kechqurunlarni ota-onalar fermasidagi ustaxonada o'tkazadi.

1884-yilda Genri Detroytning ustaxonalaridan biriga ishga joylashdi. Bu yerda u amalda o'sha paytda taniqli model Otto gaz dvigateli bilan tanishdi.

Ko'p o'tmay, Genri o'z uyiga qaytib, oila quradi. Otasi unga katta yer uchastkasini olib  berdi, u yerda yosh Ford uy qurdi va uni birinchi darajali ustaxona bilan jihozladi. Unda u o'zining qiziqishi tufayli dvigatelni chiroq gazida ishlaydigan to'rt zarbali Otto modeli asosida yaratdi.

To'rt yildan so'ng u elektr kompaniyasiga muhandis sifatida ishga qabul qilinadi. Genri rafiqasi bilan Detroytda uy ijaraga oladi. Uyning orqasidagi g'ishtli shiyponda u o'zi bilan Springfilddan olib kelgan ustaxonani tashkil qildi. Unda ixtirochi kechqurun ikki silindrli dvigatelida fidokorona ishladi.

1892-yilda Genri Ford o'zining birinchi mashinasini yig'di. Tashqi ko'rinishida u velosiped g'ildiraklari bo'lgan aravaga o'xshardi. Ikki silindrli dvigatel taxminan 4 ot kuchini ishlab chiqdi. Rul yo'q edi, mashina tutqich bilan ishga tushirildi. Genri Fordning birinchi avtomobili ixtirochidan oddiy Ford Quadricycle (Ford Quadricycle) nomini oldi.

1893-yil bahorida u Michigan qishloq yo'llarida sinovdan o'tkazildi. 1896-yilgacha Ford minglab kilometrlarni bosib o'tdi va keyin uni qiziquvchan avtomobil ixlosmandlariga 200 dollarga sotdi.

Shu bilan birga, elektr kompaniyasi unga mashinalar bilan shug'ullanishni to'xtatish sharti bilan unga eng yuqori muhandislik lavozimini taklif qildi. Ammo yosh muhandis allaqachon o'z biznesining muvaffaqiyatiga qat'iy ishongan va 1899-yil 15-avgustda o'zini butunlay avtoulovlarga bag'ishlash uchun xizmatdan voz kechgan.

Bir guruh tadbirkorlar uning ishtirokida avtokompaniyani tashkil etishni taklif qilishdi. Ford uch yil ishladi. Shu vaqt ichida u o'zining birinchi modelidan keyin 15 ta mashina yasadi. Ammo sotuvlar yomon kechdi, yangi modellarni loyihalash bilan shug'ullanish uchun hech qanday imkoniyat yo'q edi va Genri kompaniyani tark etdi.

Ford mustaqil korxona tashkil etishga qaror qiladi. U o'z ustaxonasi uchun boshqa g'isht omborini ijaraga oladi va eksperimental ravishda yangi avtomobil modellarini yasashda davom etdi.

O'sha paytda amerikalik avtomobil xaridorlarining aksariyati tezlikni ularning asosiy yo'nalishi deb hisoblashgan. Jamoatchilik talablarini qondirish uchun Genri 80 ot kuchiga ega 4 silindrli dvigatelga ega ikkita modelni ishlab chiqaradi, bu o'sha paytda ulkan quvvat bo'lib tuyuldi.

Ulardan biri, " 999 " avtomobili, u aytganidek, uch millik poygada o'z tezligini muvaffaqiyatli namoyish etdi. Tezda biznesga sarmoya kiritmoqchi bo'lganlar topildi va 1903-yil iyun oyida "Ford avtomobil jamiyati" tashkil etildi. Shunday qilib, kompaniyaning yaratilish tarixi boshlandi. Ta'sischining o'zi kompaniyaning to'rtdan bir qismini, direktor lavozimini va barcha ishlab chiqarish uchun javobgarni oldi. Ta'sischilar 28 ming dollar pul yig'ishdi.

Keyinchalik, Ford topgan pullariga aksiyalarni sotib oldi va o'z ulushini 59 foizga yetkazdi va 1919-yilda, u iqtisodiy siyosat bo'yicha aksiyadorlar bilan kelishmovchiliklarga duch kela boshlagach, qolgan 41 foizini o'g'li Edzel 75 million dollarga sotib oldi.

Ford jamiyatining rivojlanish tarixi "model A"bilan yozila boshlandi. Uning 8 ot kuchiga ega ikki silindrli dvigateli va zanjirli uzatmasi bor edi. Avtomobil uchun qismlar hamkorlar tomonidan ishlab chiqarilgan va kompaniya allaqachon montaj bilan shug'ullangan. Avtomobillar darhol oddiy va ishonchli mashinalar sifatida obro'ga ega bo'ldi. Birinchi yilning o'zida 1708 nusxa sotilgan va kompaniyaning ishlari muvaffaqiyatli bo'lgan.

1906-yilda aylanma mablag'lar hisobidan kompaniya 3 qavatli bino qurdi va mustaqil ravishda bir qator qismlarni ishlab chiqarishni boshladi.

Mahsulotlarni ishlab chiqarish va sotish jarayonida Ford bozor arzon ommaviy avtomobilga juda muhtoj degan xulosaga keldi. Dizaynni soddalashtirish, narxlarni tartibga solish tufayli 1907-1911-yillarda savdo hajmi sezilarli darajada oshdi. Kompaniya kuniga 100 dan ortiq mashinalarni yig'a olgan.

Kompaniyadagi ishchilar soni 4110 kishiga yetdi, ishlab chiqarilgan avtomobillar soni 45 mingtani tashkil etdi. Kompaniyaning London va Avstraliyada filiallari bor edi. Ford dunyoning ko'plab mamlakatlarida savdo qilgan.

Ford kompaniyasining tarixi uning asoschisining usullariga muvofiq rivojlandi. Kompaniyaning mashinalari raqobatchilarga qaraganda unchalik murakkab bo'lmagan holda ishlab chiqilgan, kompaniya boshqa odamlarning kapitalidan foydalanmagan, barcha foyda yana ishlab chiqarishga sarflangan va qulay balans har doim aylanma mablag'larga ega bo'lishga imkon bergan.

Fordning fikriga ko'ra, mashina oddiy va arzon bo'lishi kerak. U o'z g'oyasini kompaniya 1908-yildan beri ishlab chiqarishni boshlagan "model T" ni ishlab chiqishda o'zida mujassam etgan, u ixtirochining oldingi vaqt davomida ishlab chiqqan barcha narsalarini va materiallarda vanadiy birikmalarini o'z ichiga olgan.

"Qalay Lizzi" (Tin Lizzi), avtoulovchilar uni laqab qo'yganidek, birinchi ommaviy ishlab chiqarilgan avtomobil bo'ldi. 1914 yilda kompaniya 10 million yillik yubiley nashrini nishonladi. Mashina 1928 yilgacha ishlab chiqarilgan.

1913-yildan boshlab Ford avtomobillarni konveyer ishlab chiqarishni bosqichma-bosqich joriy etishga kirishdi. Natijalar hayratlanarli edi. Masalan, dvigatelni yig'ish vaqti 9,9 dan 5,9 ish soatigacha qisqartirildi.

Ford konveyerining joriy etilishi qalay Lizaning narxini 850 dollardan 290 dollargacha kamaytirishga imkon berdi. 1914-yilda Genri ishchilar uchun mamlakatdagi eng yuqori eng kam ish haqini – kuniga 5 dollarni tashkil etdi.

Bugungi kunda konserni ishlab chiqarishda 70 dan ortiq avtomobil modellari mavjud.

Model t sotuvi pasayganidan so'ng, Ford olti oy davomida barcha ishlab chiqarishni yopdi va yangi Ford a modeliga o'tish uchun zarur bo'lgan rekonstruksiyani amalga oshirdi. Ushbu mashinada birinchi marta xavfsizlik oynasi paydo bo'ldi.

Yana raqobatchilardan oldinda bo'lgan Ford birinchi bo'lib 1929-yilda vagon tanasi bilan modellarni ishlab chiqarishni boshladi.

Shu bilan birga, raqobatchilar v-6 dvigatellarini ishlab chiqarishni o'zlashtirdilar. Kompaniya aktsiyadorlari o'z hamkasblarini ishlab chiqarishni boshlashni taklif qilishdi, ammo Ford yanada rivojlangan dvigatelni ishlab chiqishni talab qildi. Shunday qilib, 1932-yil aprel oyida b modeliga o'rnatilgan yangi V shaklidagi 8 silindrli dvigatel ommaga taqdim etildi. U juda ixcham edi, sokin ishladi va oz sonli qismlari tufayli juda ishonchli va texnik xizmat ko'rsatish oson edi. Faqat bir necha yil o'tgach, raqobatchilar ushbu turdagi dvigatelli mashinalarni ishlab chiqarishni tashkil qila oldilar.

Amerika harbiy harakatlarni boshlaganida, kompaniyaning barcha sa'y-harakatlari urush mahsulotlarini ishlab chiqarishga qaratilgan edi. Konsernda bombardimonchilar, samolyotlar uchun motorlar, tanklar, tankga qarshi qurollar, yuk mashinalari va jiplar hamda boshqa harbiy uskunalar ishlab chiqarilgan.

1945-yil sentyabr oyida 82 yoshli Genri Ford korporatsiya rahbari lavozimidan iste'foga chiqdi va ishlarni nabirasiga topshirdi. Ikki yildan so'ng, 1947-yil 7-aprelda u o'z kompaniyasida vafot etdi. O'sha paytda uning boyligi inflyatsiyani hisobga olgan holda 199 milliard dollarga teng edi.

Internetda chop etilgan ko'plab fotosuratlarda siz Fordlarning deyarli barcha modellariga, shu jumladan tarixiy Ford 7-ga qoyil qolishingiz mumkin.

1948-yilda birinchi Ford F-Series to'liq o'lchamli pikaplar seriyasidan chiqarildi. Mashina eng mashhur pikapga aylandi va dunyodagi eng ko'p sotiladiganlardan biriga aylandi. Ushbu seriyaning 34 milliondan ortiq nusxalari ishlab chiqarildi.

60-yillarda Ford Amerikada hukmronlik qilgan sport va yoshlar tendentsiyasidan so'ng arzon sport avtomobillarini ishlab chiqarishga o'tdi. 1964-yilda kompaniyaning eng yaxshi avtomobillaridan biri – Mustang paydo bo'ldi, u Amerikaning mashhur p-51 samolyoti deb nomlandi. Yorqin va zamonaviy dizaynga ega yangi dvigatel bilan jihozlangan mashina katta muvaffaqiyatga erishdi. 1,5 yildan so'ng million nusxada sotildi. Bu hozirgi kungacha ramziy avtomobil.

Mustangdan keyin fordtransit tijorat avtomobilini ishlab chiqarish boshlandi. 1965-yildan beri yetti avlodda 6 milliondan ortiq mashina sotildi.

1968-yilda fordescort — Fordning muvaffaqiyatli yo'lovchi modellaridan biri ishlab chiqarila boshlandi. 35 yillik ishlab chiqarish davomida deyarli 20 million dona sotildi.

1976-yilda B-sinf modeli – FordFiesta chiqarildi. U hali ham dunyoning ko'plab mamlakatlarida muvaffaqiyatli ishlab chiqarilmoqda. Uning tiraji 6 avlodda 13 million donadan oshadi.1998-yildan boshlab fordfocus-mashhur sedan ishlab chiqarila boshlandi. Bugungi kunda model allaqachon uchinchi avlodda ishlab chiqarilmoqda. 9,2 milliondan ortiq mashina sotildi. Avtomobil Rossiyada mashhur bo'lib, u yerda 1999-yildan beri yig'ilmoqda. 2010-yilda, avtomobil Rossiyada eng ko'p sotilgan xorijiy avtomobil edi. Uning tiraji 6 avlodda 13 million donadan oshadi.

Bugungi kunda taniqli oval nishon Ford mashinalarida darhol paydo bo'lmadi.

Logotip tarixi 1903-yildan boshlanadi, birinchi emblemada "Ford Motor Co.", g'alati shrift bilan ishlangan va tasvirlar bilan o'ralgan.

Uch yildan so'ng yozuv qisqartirildi. Bu kompaniyaning oldinga siljishini ramziy qilishi kerak edi. 1910-yilgacha emblema mavjud edi.

Ford brendi 1909-yilda AQSh patent idorasida ro'yxatdan o'tgan.

1912-yilda logotip yangi shaklga ega – qanotlari yon tomonlariga yoyilgan g'alati uchburchak shaklga keldi. Dizaynerlarning fikriga ko'ra, emblemaning dizayni ishonchlilikni, ular bilan birga tezlik va yengillikni anglatardi.

Hozirgi belgining prototipi 1927-yilda paydo bo'lgan-ko'k oval va ichidagi Ford yozuvi. 70-yillarga qadar u brendning barcha avtomobillariga o'rnatilmagan.

1976-yildan boshlab ko'k fon va tanish kumush yozuvli oval korporatsiya tomonidan ishlab chiqarilgan barcha transport vositalarining radiatori va orqa eshigiga joylashtirila boshlandi.

2003-yilda korporatsiyaning yuz yilligi arafasida logotipga asl timsollarning nozik xususiyatlari qo'shildi. Afsonaviy oval nishon hali ham osongina tanib olinadi va mashhur brendning yuqori sifati va ishonchliligini anglatadi.

Genri Fordning iboralari butun dunyo bo'ylab aforizmlarda nashr etilgan, bu uning xilma-xil iste'dodi va aql-idrokidan dalolat beradi. Shunday qilib, uning avtomobil rangi haqidagi bayonoti keng tarqalgan:

"Avtomobilning rangi har qanaqa bo'lishi mumkin, agar uning kuzovi qora bo'lsa."

Qora rang haqidagi bu iborani u tasodifan aytmagan degan fikr bor. Barcha "T" modellari bir xil rangda edi. Ford ularni qora rangga bo'yashga qaror qildi, chunki bu rang eng arzon bo'yoq edi.

Jurnalistning savoliga: "qaysi mashinani eng yaxshi deb bilasiz?", buyuk konstruktor javob berdi:

"Eng yaxshi mashina-bu yangi mashina!»

"Men hech qachon: "menga buni qilishing kerak", demayman. Men: "buni qila olasizmi, deb o'ylayman", deyman.

"Odamlar muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan ko'ra taslim bo'lish ehtimoli ko'proq."

"Faqat ikkita rag'bat odamlarni ishlashga majbur qiladi: ish haqiga chanqoqlik va uni yo'qotishdan qo'rqish."

Korporatsiya hanuzgacha dunyodagi yetakchi avtomobil ishlab chiqaruvchilardan biri hisoblanadi. Dunyo bo'ylab sotiladigan Ford markali yengil avtomobillar, yuk mashinalari va avtobuslardan tashqari, konsernning portfeliga Linkoln va Troller (Braziliya) brendlari kiradi. Shuningdek, u Kia Motors Corporation va Mazda Motor Corporation kompaniyalaridagi aksiyalarning bir qismiga egalik qiladi.

2000-yillarning boshlarida kompaniyaning inqirozi sezilarli edi. Biroq, Alan Malally korporatsiya rahbariyatiga kelganidan so'ng, avtomobil ishlab chiqaruvchi gigantning faoliyati yana foyda keltira boshladi. Qayta qurish amalga oshirildi, korporatsiyaning barcha bozorlar uchun yagona avtomobillarni ishlab chiqarish bo'yicha yangi strategiyasiga o'tish amalga oshirildi.

2017-yil oxirida Fordning sof daromadi 65 foizga o'sdi va 7,6 milliard dollarga yetdi, daromad 3 foizga oshdi va deyarli 157 milliard dollarga teng. So'nggi chorakda foyda 2,4 milliard dollarni tashkil etdi, bir yil oldin yo'qotishlar ham bo'lgan.

Amerikalik mutaxassislarning prognozlariga ko'ra, 2018-yilda kompaniya foydasining pasayishi kutilgan. Daromad 142 milliard dollarga prognoz qilingan.

Rossiyada krossoverlar va suvlar, ayniqsa Ford Explorer va Ford Kuga kredit xaridlari ko'paygan. 2017-yilda ularning firma sotuvlaridagi ulushi 31 foizga o'sdi, bu esa Fordning Rossiyadagi manfaatlarini himoya qiluvchi Ford Sollers qo'shma korxonasini amalga oshirishning 16 foizga o'sishini ta'minladi. 2017-yilda Ford markali tijorat avtomobillari o'tgan yilga nisbatan 68 foizga ko'proq sotilgan.

Kompaniya suv savdosining yanada o'sishiga umid qilmoqda. Ba'zi modellarni bir vaqtning o'zida yangilash bilan Tatariston korxonalarida ishlab chiqarishni ko'paytirish rejalashtirilgan. Firma yengil tijorat transporti segmentidagi mavqeini oshirishga katta umid qilmoqda.

Bu yil konsernning xalqaro bozorda 23 ta yangi modelini taqdim etish rejalashtirilgan. Umuman olganda, kompaniya
avtomobil modellari sonini kamaytirish strategiyasini aniqladi. Asosiy e'tibor yangi yuk mashinalari va suvlarni ishlab chiqarishga qaratiladi.

Korporatsiyaning vazifasi-xaridorlarning talablarini qondirish, firmaning gullab-yashnashi va uning aksiyadorlari va egalariga foyda keltirishi uchun kompaniya mahsulotlarini doimiy ravishda takomillashtirish.